Aktualności

Jeden z priorytetów programu Erasmus+ brzmi: „Uczestnictwo w życiu demokratycznym, wspólne wartości i aktywność obywatelska”. Do tej idei mogą odwoływać się twórcy realizowanych projektów. – W tym kontekście ważna jest też kwestia podnoszenia świadomości i wiedzy na temat Unii, zwłaszcza w odniesieniu do zasad jedności, różnorodności oraz dziedzictwa społecznego, kulturowego i historycznego – dodaje Agnieszka Dąbrowska-Cholewińska z Zespołu Szkolnictwa Wyższego FRSE.
Jak realizacja tych zamierzeń wygląda w praktyce? Przyjrzeliśmy się kilku inicjatywom zorganizowanym w ramach Akcji 2. w sektorze Szkolnictwo wyższe.

Nie fakty i dane, ale historie i uczucia
Zakończony w grudniu 2023 roku projekt „Remembrance” zrealizowała Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi wraz z zaprzyjaźnionymi instytucjami z Irlandii, Hiszpanii, Cypru i Grecji. – Pomysł zrodził się z dyskusji z wieloletnimi partnerami projektowymi ze Smashing Times Theater Company z Dublina i FYG Consultores z Walencji na temat zagrożeń dla demokracji na świecie – tłumaczy dr Kamila Witerska, koordynator inicjatywy na łódzkiej uczelni. 

Ideą projektu było wspieranie demokracji poprzez pielęgnowanie pamięci o wydarzeniach z najnowszej historii Europy oraz o osobach, które przeciwstawiały się faszyzmowi i nazizmowi, a także wywołanie dyskusji wśród studentów na temat sposobów walki z tyranią i dyktaturą. Do realizacji tych celów wykorzystano dramę i storytelling. 
– Zorganizowaliśmy zajęcia warsztatowe, podczas których uczestnicy opowiadali własne, emocjonalne historie odnoszące się do doświadczenia dyskryminacji – wyjaśnia dr Witerska. Warsztat kończyła burza mózgów. Zaangażowane osoby próbowały odpowiedzieć na pytania: Skąd biorą się prześladowania? W jaki sposób przybierają one formę systemową? Co robić, żeby im zapobiec? 

Stworzone w trakcie projektu materiały są wykorzystywane w pracy z kolejnymi grupami studentów pedagogiki w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Uczą się oni, jak pracować metodą dramy i storytellingu. – Planujemy realizację kolejnego projektu mającego na celu wsparcie demokracji, z udziałem nowych partnerów. Chcielibyśmy przyjrzeć się historiom ludzi walczących o prawa człowieka, wykorzystując ponownie te same narzędzia, bo jak powiedział słynny niemiecki psychiatra i neurobiolog Manfred Spitzer: „To, co ludzi napędza, to nie fakty i dane, ale uczucia, historie i przede wszystkim inni ludzie” – reasumuje dr Witerska.

Szkodliwa polaryzacja
Pomysłodawcy projektu „ActIPLEx – Action for Interactive Anti-Polarisation Learning Experiences for a Better Democracy” postawili sobie za cel zmniejszenie polaryzacji społecznej, co w czasach podziałów i narastających antagonizmów między różnymi grupami nabiera szczególnego znaczenia. Projekt jest realizowany przez Uniwersytet Warszawski w partnerstwie z Uniwersytetem w Groningen, Instytutem Badań Internetu i Społeczeństwa im. Alexandra von Humboldta oraz Uniwersytetem w Tartu (Estonia). 

– Przygotowując wniosek, sondowaliśmy potrzeby studentów i wykładowców we wszystkich instytucjach partnerskich – odzew był entuzjastyczny. Bardzo wiele osób czuje, że mamy do czynienia z silnymi podziałami – tłumaczy dr Agata Komendant-Brodowska, koordynatorka przedsięwzięcia z Wydziału Socjologii UW.

Projekt rozpoczął się w marcu 2024 i potrwa do maja 2026 r. Jest on kontynuacją realizowanej wcześniej inicjatywy, która uzyskała miano dobrej praktyki. – Po jej zakończeniu mieliśmy poczucie, że chcemy dalej robić coś wspólnie, tym razem zajmując się konkretnym wyzwaniem społecznym – tłumaczy dr Komendant-Brodowska.

Celem nowej inicjatywy jest zwalczanie podziałów wśród młodych ludzi poprzez edukację na temat zagrożeń związanych z polaryzacją oraz lepsze rozumienie mechanizmów odpowiedzialnych za ten proces. W ramach projektu powstaną kursy online, gra edukacyjna oraz warsztaty dla studentów, a także otwarte zasoby edukacyjne na temat dialogu i polaryzacji, motywujące do zachowań chroniących przed nią w sytuacjach dnia codziennego. – Uczestnicy kursów i warsztatów będą lepiej przygotowani do rozpoznawania, rozumienia i zapobiegania społecznym podziałom – wyjaśnia dr Komendant-Brodowska.

Plan dla kobiet i mężczyzn
Stworzenie równych szans dla kobiet i mężczyzn w środowisku akademickim było z kolei założeniem projektu „GEPARD”, czyli „Gender Equality Programme in Academia – Raising Diversity” („Program równości płci w środowisku akademickim – zwiększenie różnorodności”). Inicjatywę zrealizowało konsorcjum złożone z instytucji szkolnictwa wyższego z Polski, Austrii, Węgier, Cypru, Malty, a także włoskie przedsiębiorstwo powiązane ze środowiskiem akademickim. Liderem przedsięwzięcia był Uniwersytet Śląski w Katowicach.

– Pomysł na projekt wziął się z rozmów, jakie prowadziliśmy w gronie naukowym. Szybko rozszerzyliśmy ich temat na kwestie równości płci oraz dyskryminacji w środowisku akademickim, postanawiając stworzyć zręby polityki równości dla Uniwersytetu Śląskiego (UŚ), obejmujące m.in. plan równości płci. Przeanalizowaliśmy przykłady rozwiązań funkcjonujących na uczelniach w innych krajach i zdecydowaliśmy się na działania w międzynarodowym gronie – tłumaczy dr Marta Margiel z Wydziału Humanistycznego UŚ. 

Wypracowane rezultaty mają uniwersalny charakter. Dzięki cyfrowemu narzędziu, jakim jest Uniwersalny Plan Równości Płci, dana instytucja (uczelnia wyższa, placówka edukacyjna czy organizacja pozarządowa) może stworzyć swój własny, uszyty na miarę plan. W efekcie projektu powstały także scenariusze zajęć, które mogą stanowić inspirację do włączania tematyki równościowej w ramach różnych modułów dydaktycznych, oraz podręcznik metodologiczny.

– Będziemy kontynuować działania także poza uczelniami. Zmniejszanie nierówności, rozwijanie różnorodności i podnoszenie świadomości w tym zakresie to obszary do dalszej pracy – mówi dr Marta Margiel.

Obecnie priorytet dotyczący udziału w życiu demokratycznym nie jest często wskazywany przez wnioskodawców Erasmusa+. – Liczymy jednak na wzrost zainteresowania działaniami na rzecz demokracji i promowania wartości europejskich wśród przyszłych realizatorów projektów – podsumowuje Agnieszka Dąbrowska-Cholewińska.