Aktualności

UI: Zajmujesz się flawonoidami – związkami chemicznymi występującymi w roślinach, które podobno mają właściwości prozdrowotne.
AK-Ł: Tak, mają właściwości prozdrowotne, między innymi przeciwzapalne i przeciwnowotworowe, a także działają ochronnie na wątrobę.

W przyszłości będziemy mogli stosować je jako leki albo suplementy diety?
Badania wciąż trwają. Widać postępy, np. zaliczana do flawonoidów kwercetyna, którą można stosować jako suplement diety, znajduje się w fazie badań klinicznych m.in. w leczeniu refluksu.

Tego typu związki chemiczne otrzymujesz też w laboratorium. W jaki sposób?
By otrzymać flawonoidy z atomem chloru oraz flawonoidy z grupą metylową, dokonuję syntezy chemicznej. Natomiast przyłączanie do nich glukozy przeprowadzam na drodze biotransformacji. Otrzymane nowe pochodne flawonoidowe wraz ze sposobami ich otrzymywania zgłosiłam już do ochrony patentowej – jako moje wynalazki. Czternaście związków zostało już objętych ochroną patentową, czekam jeszcze na decyzję odnośnie do kolejnych 24 zgłoszeń.

W jaki sposób pobyt w Portugalii, w ramach dwumiesięcznego stażu Erasmus+ latem 2022 r., pomógł ci w badaniach?
Do Portugalii zabrałam uzyskane w polskim laboratorium związki flawonoidowe. W Porto badałam je pod kątem właściwości przeciwzapalnych, przeciwutleniających i przeciwcukrzycowych. Na ostateczne wyniki testów trzeba jeszcze trochę poczekać – związki zostały w Porto, bo proces jest wciąż w toku, ale wstępne rezultaty były całkiem obiecujące, więc zobaczymy, co z tego wyniknie.

Prowadzenie badań w portugalskim laboratorium było głównym powodem wyjazdu?
Zależało mi też na tym, by nauczyć się czegoś nowego, i udało się – przeprowadzałam testy in vitro w układach bezkomórkowych i badania na komórkach, poszerzając swoje kompetencje. Poza tym chciałam zobaczyć, jak wygląda praca w zagranicznym laboratorium, poznać inną kulturę pracy. W czasie studiów nie udało mi się wyjechać na Erasmusa, więc stwierdziłam, że skorzystam z oferty wyjazdu na zagraniczny staż przed obroną doktoratu. To był ostatni dzwonek.

Mam nadzieję, że twój pobyt w Portugalii nie ograniczył się tylko do pracy. Miałaś okazję coś zwiedzić?
Dużo spacerowałam po Porto, a na jeden weekend wybrałam się do Lizbony. Żałuję tylko, że nie miałam dość czasu, żeby przejechać autem wzdłuż wybrzeża Portugalii.

Jakie są twoje najbliższe plany zawodowe?
Planuję wykorzystać nowe umiejętności związane z badaniem aktywności biologicznych flawonoidów, np. przeciwzapalnej i przeciwutleniającej, w warunkach in vitro w układach bezkomórkowych oraz na komórkach w ramach realizowanego przeze mnie projektu wewnętrznego na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Wstępne badania chcę przerowadzić na mojej uczelni, a rokujące związki wysłać do uniwersytetów partnerskich w celu wykonania dalszych testów. W naszej Katedrze Chemii Żywności i Biokatalizy wykonujemy symulacje komputerowe, które pokazują potencjał związków, ale konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych. Przykładowo do Porto zabrałam związki, które najpierw testowałam pod kątem aktywności przeciwutleniającej w warunkach bezkomórkowych – wyniki pokazywały, że nie unieszkodliwiają powstającego w nadmiarze tlenku azotu, ale po testach na komórkach okazało się, że pośrednio wpływają na zmniejszenie jego produkcji.

Chciałabyś wrócić do Porto i kontynuować tam pracę?
Nie chciałabym wyjeżdżać z Wrocławia na dłużej. Wydaje mi się, że najlepszym rozwiązaniem jest współpraca z Uniwersytetem w Porto na odległość: wysyłanie związków i komunikowanie się e-mailowo. Dobrze było się jednak poznać osobiście, bo dzięki temu teraz kontakt jest zupełnie inny i dużo łatwiej jest nam razem pracować.

Dr inż. Agnieszka Krawczyk-Łebek – absolwentka biotechnologii na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr), technologii chemicznej na Politechnice Wrocławskiej i studiów podyplomowych z biologii molekularnej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2022 r. zrealizowała staż doktorancki w ramach programu Erasmus+ na Uniwersytecie w Porto oraz obroniła doktorat „Synteza i biotransformacja flawonoidów z grupą metylową” na UPWr. Pracuje w Katedrze Chemii Żywności i Biokatalizy UPWr. Za „Cykl 38 wynalazków dotyczących nowych glikozydów flawonoidowych o potencjalnej aktywności przeciwdrobnoustrojowej” otrzymała nagrodę główną w XII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Student-Wynalazca (2022 r.), srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków Geneva Inventions 2022 oraz złoty medal i tytuł najlepszego krajowego wynalazku na Międzynarodowej Warszawskiej Wystawie Wynalazków IWIS 2022. Obecnie kieruje projektem badawczym Narodowego Centrum Nauki „Nowe glikozydy flawonoidowe z atomem chloru o potencjalnej aktywności przeciwdrobnoustrojowej”, realizowanym w ramach konkursu Preludium 20.

Zainteresował Cię ten tekst?
Przejrzyj pełne wydanie Europy dla Aktywnych 3/2023: