Eksperci dla FRSE

Naukowcy udowodnili, że pomaganie dzieciom i młodzieży w rozwijaniu samoświadomości czy budowaniu wiary w siebie, kontrolowaniu negatywnych emocji i impulsów oraz rozwijaniu empatii prowadzi nie tylko do poprawy zachowania, ale również do wymiernego podniesienia wyników w nauce.

Żyjemy w czasach, kiedy nasza praca oceniana jest według nowych zasad. Pod uwagę brane jest nie tylko to, jacy jesteśmy bystrzy, jakie mamy przygotowanie teoretyczne czy wiedzę fachową, ale także, jak dajemy sobie radę z samymi sobą i z innymi. A na te kwestie wpływ ma właśnie inteligencja emocjonalna. Tego zagadnienia dotyczył realizowany w Barcelonie kurs Inteligencja emocjonalna. Jak rozpoznać i zarządzać emocjami? (Emotional Intelligence: identify, harness & manage emotions), w którym wzięło udział 12 edukatorów z Polski, Rumunii, Belgii, Irlandii oraz Islandii. Zajęcia prowadziła Jacqui Ashton Smith (Anglia). Podczas szkolenia można było dowiedzieć się, czym jest inteligencja emocjonalna oraz jakie ma ona znaczenie w nowoczesnej edukacji. W trakcie kursu poruszane były takie tematy, jak:

• etapy emocjonalnego rozwoju dziecka;
• sposoby pomocy dzieciom i młodzieży w osiągnięciu prawidłowego rozwoju emocjonalnego;
• znaczenie aktywnego słuchania;
• rozwiązywanie konfliktów i sposoby negocjacji;
• metody kształtowania umiejętności przywódczych u siebie i młodzieży;
• rozpoznawanie własnych emocji i wykorzystanie ich do rozwijania się;
• możliwości wykorzystania inteligencji emocjonalnej w życiu prywatnym i w pracy.

Wszystkie omawiane zagadnienia można było przećwiczyć w praktyce, podczas zajęć z wykorzystaniem metod aktywizacyjnych. Było ciekawie i inspirująco, tym bardziej że uczestnicy pochodzili z wielu krajów, reprezentowali różne kultury i pracowali w ramach różnych systemów edukacji. Dało to możliwość wymiany doświadczeń i pomysłów. W dalszej części tekstu garść refleksji na temat EQ.

Czym jest inteligencja emocjonalna?
Inteligencja emocjonalna to zdolność rozumienia, wykorzystywania i zarządzania własnymi emocjami w pozytywny sposób w celu złagodzenia stresu, skutecznej komunikacji, odczuwania empatii, pokonywania wyzwań i rozładowywania konfliktów. Inteligencja emocjonalna pomaga budować silniejsze relacje, odnosić sukcesy w szkole i pracy oraz osiągać cele zawodowe i osobiste. Ułatwia również zamianę intencji w działanie oraz podejmowanie świadomych decyzji w najważniejszych dla nas obszarach. Poziom inteligencji emocjonalnej nie jest zdeterminowany genetycznie ani nie kształtuje się we wczesnym dzieciństwie. W odróżnieniu od ilorazu inteligencji, który po kilkunastu latach od urodzenia zmienia się w niewielkim stopniu, inteligencja emocjonalna jest w dużej mierze wyuczona i zmienia się przez całe życie wraz z kolejnymi doświadczeniami. Może zatem stale wzrastać. Badania, w ramach których mierzono EQ u tych samych osób przez wiele lat, pokazują, że im lepiej dajemy sobie radę z naszymi emocjami i impulsami, im skuteczniej potrafimy się motywować do różnych działań, rozwijać w sobie coraz większą empatię oraz zdolność do odnajdywania się w różnych sytuacjach społecznych, tym wyższe są nasze umiejętności w tym zakresie.

Inteligencja emocjonalna – dlaczego jej potrzebujemy?
Inteligencja emocjonalna pomaga nam w życiu – umożliwia nawiązywanie dojrzałych relacji, pomaga w walce ze stresem i odnalezieniu się w konkretnych sytuacjach. Ma także duży wpływ na osiągnięcie życiowego sukcesu, zarówno zawodowego, jak i rodzinnego. Trzema najbardziej pożądanymi przez pracodawców kompetencjami są: umiejętność porozumiewania się, radzenia sobie w relacjach z innymi oraz inicjatywność. Możliwości intelektualne lub iloraz inteligencji same w sobie nie wystarczą do osiągnięcia sukcesu. IQ może ułatwić dostanie się na studia, ale to EQ pomaga w radzeniu sobie ze stresem i emocjami podczas egzaminów końcowych. IQ i EQ działają w tandemie – są najbardziej efektywne, gdy wzajemnie się budują.

Na co wpływa inteligencja emocjonalna?
Inteligencja emocjonalna oddziałuje na wiele obszarów naszego życia, w tym:

• Wyniki w szkole lub w pracy -  osoby o wysokim EQ znają swoją wartość, swoje mocne i słabe strony, są skłonne do refleksji i chętne do wyciągania wniosków z doświadczeń, są otwarte na uwagi i gotowe na przyjęcie innego punktu widzenia, stale się uczą i rozwijają. Są zdecydowane, umieją podejmować dobre decyzje mimo nacisku ze strony innych osób lub okoliczności, zachowują spokój, pozytywne nastawienie, nie upadają na duchu nawet w najtrudniejszych chwilach, ustanawiają sobie ambitne cele i podejmują starannie obliczone ryzyko, uczą się podnosić jakość swojej pracy.
• Zdrowie fizyczne - to, jakie emocje odczuwamy i dlaczego oraz jak one kształtują nasze zachowanie, ma wpływ na zdrowie. Ważna jest umiejętność radzenia sobie z impulsami oraz nieprzyjemnymi uczuciami, istotne jest panowanie nad gwałtownymi emocjami. Brak świadomości emocjonalnej może utrudniać radzenie sobie ze stresem, co z kolei może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Duży stres podnosi ciśnienie krwi, osłabia układ odpornościowy, zwiększa ryzyko wystąpienia zawału i udaru mózgu, przyczynia się do bezpłodności, przyspiesza procesy starzenia.
• Zdrowie psychiczne -  niekontrolowane emocje i stres mogą wpływać na zdrowie psychiczne, zwiększając podatność na lęk i depresję. Jeśli nie można zrozumieć swoich emocji, poczuć się z nimi komfortowo lub zarządzać nimi w odpowiedni sposób, pojawiają się trudności w nawiązaniu silnych relacji. To z kolei może prowadzić do sytuacji osamotnienia i odizolowania, a także zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym. Relacje Znając swoje emocje i potrafiąc je kontrolować, można lepiej wyrazić uczucia i zrozumieć, jak czują się inni. To z kolei umożliwia skuteczniejszą komunikację i budowanie silniejszych relacji, zarówno w szkole, w pracy, jak i w życiu osobistym.
• Inteligencję społeczną - pozostawanie w zgodzie ze swoimi emocjami służy socjalizacji – łączy nas z innymi ludźmi i światem. EQ ułatwia wczucie się w sygnały emocjonalne i uważne słuchanie innych, wykazanie się wrażliwością na ich sprawy. Pozwala zredukować stres, zrównoważyć system nerwowy poprzez komunikację społeczną – dzięki niej można poczuć się kochanym i szczęśliwym.

Inteligencja emocjonalna – jak ją rozwijać?
Inteligencja emocjonalna nie jest czymś stałym. Nawet jeśli uważamy, że nie rozwinęliśmy jej w wysokim stopniu, nie warto się poddawać. Możemy ją kształtować. Zasadniczą kwestią jest umiejętność rozpoznawania emocji – warto pamiętać, że często są one skomplikowane, mają wiele odcieni. Nie każdy smutek ma takie samo natężenie i nie każda złość może być opisana w podobny sposób. Choć emocje towarzyszą nam od dziecka, niektóre z nich zaczynamy rozpoznawać dopiero w dorosłym życiu. Warto co jakiś czas zadać sobie pytanie o to, co właściwie czujemy. Aby rozwinąć swoją inteligencję emocjonalną, trzeba zacząć prowadzić bardziej uważne życie, spróbować znaleźć czas na odpoczynek oraz na przemyślenie swoich zachowań i emocji. Im lepiej uświadamiamy sobie własne nastroje, skuteczniej panujemy nad przykrymi emocjami, słuchamy i współodczuwamy (krótko mówiąc: dojrzewamy), tym większe są nasze kompetencje emocjonalne. Trzeba pamiętać, że istnieje różnica między teoretyczną wiedzą o EQ a jej zastosowaniem w swoim życiu. Sama świadomość tego, że powinieneś coś zrobić, nie oznacza, że to zrobisz – zwłaszcza gdy przytłoczy cię stres, który może zdławić nawet najlepsze intencje. Zdobywanie nowych umiejętności jest procesem stopniowym. Zdarzają się chwile, w których dają znać o sobie stare nawyki – ale pamiętajmy, że jeden krok wstecz nie jest równoznaczny z fiaskiem naszych starań.

Źródło: platforma EPALE https://epale.ec.europa.eu/pl